Een voorzitterschap gericht op steden
Tijdens deze zes maanden was het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG), vertegenwoordigd door perspective.brussels, voorzitter van het stedelijk beleid van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. In totaal werden er zes evenementen georganiseerd met deelnemers met uiteenlopende achtergronden: vertegenwoordigers van Europese instellingen, burgemeesters, netwerken van steden, directeuren-generaal en deskundigen uit de lidstaten, vertegenwoordigers van planningsagentschappen en stedenbouwkundigen.
Het Belgische voorzitterschap in stedelijke aangelegenheden was een voorzitterschap “that cares about cities”, waarbij de prioriteiten van de steden centraal stonden. Het is het eerste voorzitterschap dat zijn programma samen met de steden heeft opgesteld en hen bij elke fase heeft betrokken.
Dit voorzitterschap boekte een aanzienlijke vooruitgang als het gaat om de drie prioriteiten van zijn prgogramma:
- De oproep van steden voor een ambitieus Europees stedelijk beleid voor 2024-2029
- Erkenning van de rol van de territoriale aanpak, ruimtelijke ordening en grootstedelijk bestuur als middel om toekomstige stedelijke uitdagingen aan te gaan.
- Verderzetting van de uitvoering van de stedelijke agenda voor de EU.
Hongarije en Polen, de twee volgende voorzitters van de Raad van de EU, hebben al laten weten dat ze verder zullen werken aan deze drie prioriteiten op basis van de vooruitgang die is geboekt onder het Belgische voorzitterschap.
De steden doen een beroep op de Europese instellingen
Één van de centrale elementen van dit voorzitterschap op het gebied van stedelijk is de “Verklaring van Brussel van de Europese burgemeesters”. Deze gezamenlijke verklaring van burgemeesters en netwerken van steden bevat concrete prioriteiten en aanbevelingen aan de Europese instellingen voor een sterk stedelijk beleid en een grotere betrokkenheid van steden en grootstedelijke gebieden bij het volgende mandaat van het Europees Parlement en de Commissie.
De verklaring, die aanvankelijk door 36 burgemeesters werd ondertekend tijdens een politiek evenement op hoog niveau dat op 24 januari 2024 door het Belgische voorzitterschap in Brussel werd georganiseerd, telt nu al meer dan 170 ondertekenaars.
Lokale oplossingen voor mondiale uitdagingen
De Europese steden zijn divers, maar ze delen gemeenschappelijke uitdagingen en zullen in de toekomst met vergelijkbare problemen geconfronteerd worden: demografische verandering, sociale, economische en territoriale cohesie en het nastreven van klimaat- en milieuduurzaamheidsdoelstellingen. Deze uitdagingen zullen de komende jaren alleen maar toenemen, wat de behoefte aan een proactieve aanpak en geïntegreerde oplossingen op maat van het gebied onderstreept.
perspective.brussels wilde dit voorzitterschap aangrijpen om het belang van de rol van stadsplanning bij het bereiken van de Europese doelstellingen te benadrukken.
Daarom heeft het expertisecentrum voor regionale en territoriale ontwikkeling van het BHG, perspective.brussels, een studie gelanceerd waarin wordt onderzocht hoe EU-beleid en -regelgeving van invloed kunnen zijn op stadsplanning. Er wordt nagegaan hoe de Europese instellingen steden en planologen beter kunnen betrekken bij de ontwikkeling en uitvoering van dit Europese beleid en deze regelgeving.
Vervolgens organiseerde perspective.brussels ook het eerste Europese seminar voor stedenbouwkundige bureaus, met als doel de samenwerking tussen openbare agentschappen en gemeenschappelijke stedenbouwkundige afdelingen in heel Europa te stimuleren. Dit was gewijd aan het thema van stadsuitbreiding en kwalitatieve dichtheid. Als onderdeel van dit seminar verscheen de publicatie: “Should I stay or should I go? Urban sprawl, density, and a new planning agenda for Europa”. Na een oproep tot het indienen van bijdragen worden in deze publicatie innovatieve en inspirerende Europese projecten belicht om deze mondiale uitdagingen aan te pakken. Naast het voorzitterschap zet perspective.brussels deze samenwerkingsdynamiek verder om ervoor te zorgen dat de stem van stedenbouwkundigen beter wordt gehoord door de EU.
Tot slot heeft het voorzitterschap benadrukt hoe belangrijk het is om grootstedelijk beleid en samenwerking tussen stad en platteland te bevorderen en om de EU na 2027 te voorzien van een sterk cohesiebeleid dat steden ondersteunt.
Intergouvernementele bijeenkomsten ter bevordering van de uitvoering van de stedelijke agenda
Bijeenkomsten met vertegenwoordigers van de 27 lidstaten hebben geleid tot de lancering van twee nieuwe thematische partnerschappen voor de stedelijke agenda van de EU:
- “Waterbewuste steden”
- “Het koolstofvrij maken van gebouwen: geïntegreerde renovatieprogramma’s en lokale verwarmings- en koelingsplannen”
Er werd ook overeengekomen om het thema “compacte steden” te kiezen voor een partnerschap dat in 2025 van start moet gaan.
Tot slot werd besloten het volgende Stedenforum in 2025 in Krakau, Polen, te houden.
Voor meer informatie geven de conclusies van het voorzitterschap een gedetailleerd overzicht van de resultaten die onder de Belgische vlag op stedelijk gebied werden bereikt.